Trước thắng lợi to lớn của quân và dân ta trên chiến trường miền Nam, đặc biệt ở Quảng Trị, Tây Nguyên, miền Đông Nam Bộ đã làm cho chiến lược “Việt Nam hoá chiến tranh” của Mỹ có nguy cơ bị phá sản hoàn toàn. Để cứu vãn tình thế trên, Mỹ đã vội vã thực hiện chủ trương “Mỹ hoá trở lại” cuộc chiến tranh, tăng cường lực lượng để tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần 2.
1. Nguyên nhân Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại miền Bắc lần 2
Chiến tranh phá hoại miền Bắc lần 2 diễn ra do Mỹ muốn cứu vớt tình thế cho chiến lược đang có nguy cơ sụp đổ hoàn toàn là Việt Nam hóa chiến tranh. Chiến tranh đặc biệt của Mỹ vào cuối năm 1964 đầu năm 1965 đứng trước nguy cơ phá sản hoàn toàn. Chính vì vậy để cứu vãn tình thế Mỹ bắt buộc phải thay đổi chiến lược.
Đế quốc Mỹ muốn rút khỏi cuộc chiến tranh Việt Nam do các thất bại nặng nề. Trên chiến trường miền Nam vào tháng 10/1972, quân dân ta liên tục giành được các thắng lợi vang dội. Tình hình này có tác động to lớn đến tình hình chính trị cũng như kinh tế của đế quốc Mỹ. Để tránh thiệt hại lớn về người và của Nhà Trắng buộc phải tìm cách để rút chân ra khỏi chiến tranh Việt Nam.
Vào đầu năm 1972, quân ta liên tiếp giành được thắng lợi trên cả 3 mặt trận chính trị, quân sự và ngoại giao. Trước tình thế này Tổng thống Mỹ Ních – xơn ra lệnh tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ 2 vào ngày 6/4/1972. Đây cũng được coi là cuộc chiến tranh với tính chất ác liệt hơn, tàn bạo hơn so với chiến tranh lần thứ nhất.
2. Diễn biến của cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần 2
Ngày 6/4/1972, Tổng thống Mỹ Ních – xơn ra lệnh tiến hành cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ 2. Mỹ sử dụng máy bay chiến lược B52 đánh phá một số tỉnh thành như Nghệ An, Hải Phòng, Thanh Hóa, Quảng Bình…
Đến ngày 17/12/1972, Tổng thống Mỹ Ních- xơn chính thức ra lệnh tiến hành cuộc tập kích đường không chiến lược vào miền Bắc nước ta với tên gọi “Chiến dịch Linebacker 2”.
Trong đêm 18 đến rạng sáng 19/12, Mỹ huy động gần 90 chiếc B52 ném 3 đợt bom xuống thủ đô Hà Nội. Tổng cộng, Mỹ đã ném khoảng 6.600 quả bom xuống 135 địa điểm thuộc Thủ đô Hà Nội, làm 300 người chết. Quân dân Việt Nam vẫn kiên cường chiến đấu, bắn rơi 6 máy bay của Mỹ, trong đó có 2 máy bay B52.
Tối ngày 20/12, tại Trận địa Vân Hồ, những chiến sĩ Đại đội tự vệ 3 đã bắn rơi 1 máy bay F111 của địch. Cùng ngày, bộ đội tên lửa phòng không bảo vệ Hà Nội đã thực hiện trận đánh xuất sắc, bắn rơi 7 chiếc B52 chỉ với 35 quả đạn.
Đến rạng sáng ngày 21/12, chỉ trong vòng 9 phút, các tiểu đoàn 57,77,79 của ta đã bắn rơi 4 chiếc B52 với 6 quả đạn, trong đó có 3 chiếc rơi tại chỗ.Ngày 24/12, ta bắn rơi 5 máy bay. Trong đó, bắn rơi “Siêu pháo đài bay B52”. Đây là chiến công đầu của quân và dân Thái Nguyên.
➤ Tìm hiểu thêm: Nguyên nhân chiến tranh thế giới thứ 1
Trận đấu then chốt diễn ra vào ngày 26/12. Lúc 22 giờ 05 phút đến 23 giờ 20 phút, địch sử dụng 105 lần chiếc máy bay B52 và 110 lần máy bay chiến thuật, đánh ồ ạt và liên tục từ nhiều hướng, tập trung một đợt vào nhiều mục tiêu ở 3 khu vực Hải Phòng, Hà Nội, Thái Nguyên.
Lực lượng phòng không ba thứ quân của ta đã đánh một trận tiêu diệt lớn, bắn rơi 8 máy bay B52 và 10 máy bay chiến thuật khác. Trong trận chiến này, lần đầu tiên Quân khu Việt Bắc bắn rơi 1 chiếc B52 chỉ bằng pháp cao xạ 100mm. Chiến thắng này đã làm suy sụp tinh thần và ý chí của người cần quyền và giặc lái Mỹ.
22 giờ 20 phút ngày 27/12/1972, phi công máy bay Mig 21 được lệnh cất cánh bất ngờ từ sân bay Yên Bái, vượt qua hàng rào bảo vệ B52 của địch, tiến về hướng đội hình B52 của địch, bắn rơi chiếc B52 thứ 2 đội hình 3 chiếc của địch. Ngày 19/12/1972, trận đánh thắng lợi 12 ngày đêm kết thúc.
3. Kết quả và ý nghĩa của chiến tranh phá hoại miền Bắc lần 2
Trận “Điện Biên Phủ trên không” tháng 12 năm 1972 kết thúc với chiến thắng oanh liệt của quân và dân miền Bắc: bắn rơi 81 chiếc, gồm: 34 chiếc B.52, 5 chiếc F.111A, 21 chiếc F4CE, 4 chiếc A6A, 12 chiếc A7, 1 chiếc F105D, 2 chiếc RA5C, 1 chiếc trực thăng HH53, 1 chiếc trinh sát không người lái 147SC; tiêu diệt và bắt sống hàng trăm phi công Mỹ.
Trước sự thất bại lớn và liên tiếp trong 12 ngày đêm đánh phá miền Bắc, 7 giờ sáng ngày 30/12, Tổng thống Mỹ Ních – xơn buộc phải tuyên bố ngừng ném bom từ vĩ tuyến 20 trở ra và chấp nhận họp lại Hội nghị Pari về Việt Nam. Ngày 27/1/1973, Hiệp định Pari về “chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam” được ký kết.
Thắng lợi của quân và dân ta trong chiến tranh phá hoại miền Bắc lần 2 của Đế quốc Mỹ đóng vai trò quan trọng đặc biệt. Chiến thắng này góp phần làm chuyển biến căn bản cục diện chiến tranh, quyết định thành công của công cuộc chống Mỹ cứu nước của nhân dân Việt Nam.